در این نوشتار نگاهی می‌کنیم به نشان‌هایی که در تاریخ و تمدن ایران ماندگاری داشتند و از دوران باستان تا کنون بسیار مشهور هستند. نشان‌هایی که برخی از آنها پیشینه چند هزارساله در تاریخ و تمدن ایرانی دارند.
گردونه مهر
یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین نشان‌های موجود در جوامع بشری که ماندگاری عجیبی در تمدن ایران داشته است؛ این نشان از هزاران سال پیش در میان مردم گوناگون جهان ایرانی جای داشته و تا سده های پس از اسلام هم محبویت خود را حفظ کرده است. شوربختانه خیلی از ما این نشان زیبا را با نام‌هایی مانند نماد نازی‌ها و یا صلیب شکسته می‌شناسیم که نام‌های نادرستی هستند. اینچنین می‌نماید که این نشان، نماد عناصر چهار گانه بوده است اما فرضیات گوناگونی درباره آن مطرح شده است (نگاه کنید به: آرم هیتلر یا گردونه ی مهر).
فروهر
نشانی زیبا که از دوران باستان به جا مانده و این روزها به فَروَهَر مشهور شده است. درباره این نشان، گفته‌ها و پژوهش‌های زیادی انجام گرفته است. برخی این نشان را نمادی از «اندیشه نیک»، «گفتار نیک» و «کردار نیک» معرفی می‌کنند و برخی دیگر آن را نشان رسمی هخامنشیان می‌دانند. فرضیه‌ای هم وجود دارد که این نشان را نمادی از اهورامزدا در نظر می‌گیرد.
این نشان از نظر هنری بسیار قابل توجه است چرا که هنرهای اقوام گوناگون در شکل گیری آن نقش داشته‌اند و در پارسه (تخت جمشید) به کمال خود رسیده، به طوری که تبدیل به یکی از زیباترین نشان‌ها از نظر هنری در جهان باستان شده است. این نشان در میان ایرانی فرهنگان امروز هم جایگاه ویژه‌ای دارد و آن را نمادی از هویت فرهنگی خود می‌دانند.
سرو
یکی از نمادهای محبوب ایرانیان که پایداری خاصی در هنر ایرانی داشته است. سرو، نماد آزادگی است و واژه ایران هم پیوند آشکاری با آزادگی دارد؛ همانطور که در شاهنامه می‌خوانیم: از ایرانم از شهر آزادگان.
نماد سرو در دوران باستان از جمله در پارسه (تخت جمشید) راست قامت ترسیم شده اما رفته رفته حالت خمیده گرفته و در آثار هنری از جمله نقش برجسته‌ها، نقاشی‌ها، فرش‌ها و حتی اشعار جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است.
اختر کاویان
اختر کاویانی همان ستاره مشهوری است که در درفش کاویانی جای داشته است. بر اساس داستان‌های ایرانی، درفش کاویانی ریشه در چرم کاوه آهنگر دارد. بعدها به این چرم، ستاره یا اختر توسط فریدون افزوده شد. این ستاره به اختر کاویان در ادبیات پارسی مشهور است.
در آثار هنری و سکه‌های تاریخی این اختر اساطیری بازسازی شده است. شمایل مشهور درفش کاویانی که خیلی از ما با آن آشنا هستیم در آثار باستانی دیده می‌شود که احتمالا ریشه در دوران هخامنشان دارد (۱).
این نشان در طول تاریخ بسیار مورد توجه ایرانیان بوده است و درفش کاویانی جایگاه درفش ملی ایرانیان را داشته است. اختر کاویانی نماد آزادی‌خواهی، مبارزه با ستمگران و میهن پرستی ایرانیان بوده است و بر اساس اسطوره‌ها جانفشانی‌هایی برای آن شده است (۲).
