سالها تلاش برای ثبت رسمی روز کوروش بزرگ

با آنکه جایگاه کوروش بزرگ در تاریخ ایران و جهان بسیار برجسته است ولی هنوز روزی برای بزرگداشت کوروش بزرگ در تقویم رسمی ایران به ثبت نرسیده است!

هفتم آبان، یادبودی از روز ورود صلح جویانه کوروش بزرگ به بابل و استقبال با شکوه از این پادشاه خوشنام است. با توجه به تحولات بزرگی که پس از فتح بابل توسط ایرانیان در سطح جهانی رخ داد، آن دوران را می‌توان نقطه عطفی در تاریخ بشر دانست.

نگاه کنید به:

سند روز کوروش بزرگ (هفتم آبان) چیست؟

سال‌هاست که بسیاری از کنشگران فرهنگی از جمله دوستداران میراث فرهنگی، دانشگاهیان و دانشجویان، انجمن‌های مردم نهاد، پژوهشگران حوزه تاریخ و فرهنگ و… به دنبال ثبت رسمی این روز هستند و درخواست‌های فراوانی به مسئولین کشور برای ثبت این روز داده می‌شود.

متأسفانه در سوی دیگر ایران‌ستیزان، افراطی‌های به ظاهر مذهبی، تجزیه‌طلب‌ها، گروه‌های افراطی چپ‌گرا و… مخالف ثبت رسمی این روز هستند.

سالها از شروع درخواست‌ها برای ثبت رسمی این روز می‌گذرد اما جمهوری اسلامی توجهی به درخواست‌ها نکرده است (1) و هر سال فقط به شدت سرکوب‌ها اضافه می‌شود.

پیشنهاد اولیه روز بزرگداشت کوروش بزرگ در واکنش به ساخت سد سیوند بود. اعتراض به سد سیوند یک اعتراض مردمی و کاملا فرهنگی بود و البته مختص هیچ طیف یا جناح سیاسی نبود بلکه یک اعتراض مردمی بود.

در سال ۱۳۸۴ که بحث آبگیری سد سیوند مطرح شد، شماری از ملی‌گرایان و باستان‌شناسان در ایران، از جمله دکتر پرویز ورجاوند با همراهی برخی افراد دیگر کمیته‌ای را به نام «کمیته نجات پاسارگاد» با هدف جلوگیری از آبگیری سد سیوند راه‌اندازی کردند. جمع پیش‌گفته برای جلب توجه دنیا به پاسارگاد و خطر آبگیری، در سال ۱۳۸۴ هفتم آبان را «روز کوروش بزرگ» نامیدند (نسب‌عبداللهی، ۱۳۹۶).

تلاش‌هایی از طرف کمیته نجات پاسارگاد برای ثبت این روز در یونسکو انجام شد (ن.ک: کمیته بین المللی نجات دشت پاسارگاد، 17 اسفند 1386). اما این تلاش‌ها برای ثبت رسمی موفقیت آمیز نبود چرا که اگر یونسکو بخواهد روزی را ثبت کند طبیعی است که باید دولت‌ها درخواست دهند، اما متاسفانه هنوز در تقویم ملی ایران این روز ثبت نشده است، چه برسد به اینکه یونسکو بخواهد ثبتش کند (ن.ک: روزنامه ستاره صبح، ۱ مهر ١۳۹۶، گفتگو با مجید خالقیان).

با گذشت سالها از آن دوران و آبگیری سد سیوند در سال 1386 (ن.ک: خبرگزاری مهر، ۳۰ فروردین ۱۳۸۶) مشخص می‌شود که نگرانی‌های دلسوزانه درباره سد سیوند چندان بی مورد نبوده است (2).

به هر حال اعتراضات به سد سیوند رفته رفته کاهش یافت اما جایگاه والای کوروش بزرگ در تاریخ مورد توجه نسل‌های جدید قرار داشت.

بزرگداشت کوروش بزرگ حتی بیش از پیش مورد توجه مردم قرار گرفت و رفته رفته درخواست‌های مردمی برای ثبت رسمی روز کوروش بزرگ در تقویم ملی هم قوت گرفت. اکثر درخواست‌ها به صورت نامه جمعی و یا بیانیه در همایش‌‌های قانونی به ویژه در دانشگاه‌ها مطرح می‌شد. با بیشتر شدن کاربران فضای مجازی تلاش‌ها در فضای مجازی و جمع آوری امضاهای اینترنتی گسترش پیدا کرد.

رویکرد دانشجویان و دانشگاهیان به این روز و درخواست آنها برای ثبت رسمی این روز قابل توجه بوده است به طوری که در آبان ۱۳۹۰ و در همایشی با عنوان «روز جهانی کوروش» که توسط دانشجویان در دانشکده علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد درخواست ثبت رسمی روز کوروش بزرگ مطرح شد (تابناک، ۳۰ آبان ۱۳۹۰).

در آبان سال ۱۳۹۲ بار دیگر دانشجویان دانشگاه تهران فعالیت‌های قابل توجهی برای بزرگداشت کوروش بزرگ انجام دادند. ماکت آرامگاه کوروش که پیشتر توسط دانشجویان مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و در اعتراض به سد سیوند ساخته شده بود را به صورت موقت به دانشگاه تهران آورند. مجید خالقیان یکی از دست اندرکاران این فعالیت و عضو آن دوران انجمن علمی دانشجویان تاریخ دانشگاه تهران به ایسنا گفت:

این ماکت به‌مناسبت هفتم آبان‌ماه، روز کوروش، به‌مدت یک هفته در حیاط دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران قرار خواهد داشت… دانشجویان مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری این ماکت را ساختند که تا این زمان، در همان مرکز نگهداری می‌شد و در معرض دید نبود (ایسنا، ۷ آبان ۱۳۹۲، گفتگو با مجید خالقیان).

در هفتم آبان آن سال انجمن علمی دانشجویان تاریخ دانشگاه تهران، همایشی با عنوان «یادبود استوانه کورش» در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برگزار کرد که درخواست ثبت روز کوروش در تقویم ملی ایران مطرح شد. فریبا میرزایی دبیر این همایش به نمایندگی از دانشجویان گفت:

هدف انجمن علمی دانشجویان گروه تاریخ از برگزاری گرامیداشت برای منشور کورش، تعیین روزی در تقویم ملی برای پاسداشت نخستین منشور حقوق بشر بوده است (ن.ک: سومین همایش یادبود استوانه کورش بزرگ).

گرامی داشت روز کوروش در میان دانشجویان در قالب همایش‌ها، نشریه‌ها و… ادامه پیدا کرد (برای مثال ن.ک: نشریه دانشجویی سرزمین آزادگان زیر نظر کانون ایران‌شناسی دانشگاه تهران، آبان 1393).

درخواست ثبت رسمی روز کوروش بزرگ در مطبوعات رسمی کشور هم مطرح شده و این درخواست‌ها از سوی کنشگران فرهنگی، پژوهشگران، حقوقدانان و… مطرح شده است (برای مثال ن.ک: کشوری، 7 آبان 1394).

در فضای مجازی هم درخواست‌ها روز به روز بیشتر می‌شود. از جمله می‌توان به جمع آوری امضا به صورت اینترنتی اشاره کرد. در سال 1394 و در آستانه هفتم آبان، چندهزار ایرانی با امضای دادخواست‌نامه‌ای (پتیشن) از رییس‌جمهور خواستند هفتم آبان در تقویم رسمی کشور به نام «روز کوروش بزرگ» ثبت شود. نویسندگان این نامه انگیزه خود از نوشتن آن را پاسداشت همبستگی ملی و نکوداشت ارزش‌های بازمانده از کورش بزرگ به صورت فراجناحی و غیرسیاسی عنوان کردند (جهان صنعت، آبان 1394).

متن این نامه که به امضای هزاران تن رسید بدین شرح بود:

همان‌گونه که می‌دانید در تقویم رسمی کشور، مناسبت‌های گوناگونی وجود دارد اما هیچ روزی برای نکوداشت کوروش بزرگ، که در طول تاریخ همواره جهانیان او را گرامی داشته‌اند و ما در حق او کوتاهی کرده‌ایم، وجود ندارد.

بی‌گمان ارزش‌های تاریخی و فرهنگی برجای‌مانده از کوروش همچون یکتاپرستی، آزادمنشی، صلح‌دوستی، خردورزی، مردمداری، کشورداری و انسان‌دوستی، میراث مشترک ایرانیان با هر دین و زبان و از هر قوم است و به باور بسیاری او همان ذوالقرنین نامبرده در قرآن است.

بر این پایه، ما امضاکنندگان این درخواست، با انگیزه‌ پاسداشت همبستگی ملی و نکوداشت ارزش‌های بازمانده از کوروش بزرگ، از شما به عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور خواستاریم که روز هفتم آبان ماه هر سال، که یادروز صدور منشور حقوق بشرِ کوروش بزرگ است، در تقویم رسمی کشور به عنوان «روز کوروش بزرگ» ثبت شود (همان).

انجمن های مردم نهاد هم درخواست‌های فراوانی برای ثبت رسمی هفتم آبان به عنوان بزرگداشت کوروش بزرگ را مطرح کرده اند. در سال ۱۳۹۶ تعداد زیادی از انجمن‌های مردم نهاد به رئیس جمهور نامه نوشتند برای ثبت رسمی این روز. نامه‌ی انجمن فرهنگی افراز به نمایندگی از ٢٧ نهاد مدنی در موضوع ثبت «روز کورش» در تقویم رسمی کشور صادر شده است (انجمن فرهنگی افراز، 3 آبان 1396).

با وجود این تلاش‌های فراوان و درخواست‌های مردمی هنوز سرنوشت این روز در تقویم رسمی مشخص نیست.

متاسفانه عدم ثبت رسمی، فضا را برای سوءاستفاده‌ها از این روز باز گذاشته است به طوری که گروه‌های گوناگون به دنبال سوء استفاده از این روز می‌باشند.

چند سالی است که به دلیل مشکلات فراوان در ایران از جمله مشکلات اقتصادی، جنگ، تحریم و... و بی اعتنایی مسئولین به هفتم آبان، درخواست‌ها برای ثبت این روز هم کاهش یافته است.

هفتم آبان علاوه بر دستاوردهای فرهنگی می‌تواند از نظر اقتصادی بسیار مفید باشد. جذب گردشگر از تمام نقاط کشور و حتی جهان باعث ورود سرمایه، ایجاد اشتغال برای همه هم میهنان و در نهایت رفع فقر می‌شود. در واقع حضور در پاسارگاد کمک به پیشرفت کشور و توسعه اقتصادی است.

تعجبی ندارد روز به روز اقتصاد ما بدتر می‌شود چرا که این فرصت‌های طلایی از هم میهنان گرفته می‌شود. فرصت‌هایی که با ایستادگی بر پای خود و بدون دخالت بیگانگان می‌توانیم رونق اقتصادی ایجاد کنیم اما خود با دست خود جلوی پیشرفت خود را می‌گیریم.